Het normale hartritme is, als gevolg van een acuut hartinfarct of een andere oorzaak, zeer ernstig verstoord. Er is sprake van een chaotische hartritmestoornis die men kamerwoelen of ventrikelfibrilleren noemt. Het hart staat niet echt stil, maar het pompt geen zuurstofrijk bloed meer door het lichaam. Daarom spreken wij liever van een circulatiestilstand. De organen, dus ook de hersenen, krijgen geen zuurstof meer. Als dit langer dan 6 minuten aanhoudt zal dus hersenschade ontstaan.
Het slachtoffer is bewusteloos en niet aanspreekbaar. De normale ademhaling en de polsslag zijn uitgevallen. Het slachtoffer reageert niet op een pijnprikkel. Soms komt er nog wat lucht uit de longen. Dat maakt een vreemd geluid dat "gasping" wordt genoemd.
In Nederland worden elke week ruim 300 mensen buiten het ziekenhuis plotseling getroffen door een circulatiestilstand. In circa 80% van de gevallen gaat het om 55-plussers in de thuissituatie. Alleen directe reanimatie door een partner, familielid, collega of toevallige getuige kan dan iemands leven redden.
Bel 112. Dit is het eerste wat je moet doen. Het is belangrijk dat direct de ambulance wordt gealarmeerd. Samen met de ambulance worden ook vrijwillige hulpverleners in de buurt opgeroepen.
Begin met reanimeren. Geef hartmassages (compressies) en mond-op-mondbeademing, totdat de ambulance is gearriveerd. Zo worden de hersenen tenminste nog even van zuurstof voorzien.
Is er geen AED aanwezig, dan zal een van de opgeroepen vrijwillige hulpverleners er een meebrengen. De overlevingskansen van de meeste slachtoffers nemen toe als er snel kan worden gedefibrilleerd.
Als binnen zes minuten na een hartstilstand gereanimeerd en gedefibrilleerd wordt is de overlevingskans groot: 25%. Na zes minuten blijven reanimatie en defibrillatie natuurlijk nodig en belangrijk, maar de overlevingskansen nemen af. Elke minuut later defibrilleren betekent dat die kans met 10% daalt. De ambulances in ons land hebben een defibrillator, maar kunnen meestal niet sneller dan 8-10 minuten na de melding ter plaatse zijn. Er gaat dan te veel kostbare tijd verloren. Er is wel een oplossing: de automatische externe defibrillator, de AED. Iedereen die kan reanimeren, kan in een paar uur leren met een AED te werken.